Inés Soria Eusko Jaurlaritzako Espetxe Erakundeetako aholkulariak gaur azpimarratu duenez, justizia errestauratiboak “aurkaritza-sistema tradizionala osatzen du, ez du ordezkatzen”, eta nabarmendu du epaileak prozesuan duen zeregina, “aldeen arteko elkarrizketa bideratzen du, komunikazioa eta delituaren ondorioen erreparazioa sustatuz”, esan du.
Soriak hizlari gisa parte hartu du atzo eta gaur Lisboan egiten ari diren Justizia Errestauratiboari buruzko Jardunaldi Iberoamerikarretan. María Jesús San José Justizia eta Giza Eskubideen sailburuak inaugurazio-ekitaldian parte hartu zuen atzo, eta biktimen ahotsak barne hartu eta errespetatuko dituen justizia-sisteman aurrera egiteko konpromisoa berretsi zuen.
Eusko Jaurlaritzako Justizia eta Giza Eskubideen Saileko Espetxe Erakundeetako aholkulariak epaileak justizia errestauratiboaren ereduan betetzen duen funtsezko zereginean oinarritu du bere saioa. Bere azalpenean nabarmendu duenez, aurkaritza-justizia tradizionalean ez bezala, prozesu errestauratibo batean epaileak bi aldeen arteko elkarrizketa bideratzen du. “Justizia errestauratiboan, epailea ez da erabakitzailea bakarrik, baizik eta tartean dauden aldeek delituak euren bizitzei nola eragin dien adierazi eta azaldu ahal izateko espazio bat sortzen duen bideratzailea”, zehaztu du, eta, aldi berean, azpimarratu du “eredu horrek ondorioei modu aktiboan heltzeko aukera ematen” duela, erreparaziorako bidea erraztuko duen entzuteko espazio bat eskainiz, berme prozesalak bistatik galdu gabe.
Bere hitzaldian, Soriak nabarmendu du funtzio judiziala aldatu egiten dela justizia errestauratiboaren esparruan. “Epaileak erabakitzen duen bakarra izateari uzten dio, eta komunikazio-prozesuan gidari lana ere egiten du”. Espetxe Erakundeetako aholkulariak adierazi duenez, “funtsezkoa da ulertzea justizia errestauratiboak ez duela aurkaritza-sistema ordezkatzen, osatu baizik. Eredu horrek pertsonengandik hurbilago dagoen justizia bat lortu nahi du, gatazkak erreparazioa eta elkar ulertzea ahalbidetuko duten modu batean konpontzea ahalbidetuz, lege-sistemak ziurtatu behar dituen bermeak murriztu gabe”.
Azkenik, Soriak botere judizialaren eta prestazio-administrazioen arteko elkarlanaren garrantzia ere azpimarratu du, justizia errestauratiborako sarbidea eraginkorra izango dela ziurtatzeko. “Elkarlana funtsezkoa da justiziara iristeko eskubideak pertsona guztientzat errealitate izan daitezen bermatzeko, justizia errestauratiborako sarbidea barne”, esan du amaitzeko.
Justizia errestauratiboaren ikuspegiak ikuspegi iberoamerikarretik aztertzen dituen hitzaldi-zikloaren barruan egin duen saioak indartu egin du biktimetan oinarritutako eta gaur egungo gizarte-premietara egokitutako sistema judizial inklusiboago baterantz jotzeko Eusko Jaurlaritzaren konpromisoa. Bezperan María Jesús San José Justizia eta Giza Eskubideen sailburuak adierazi zuen bezala.
Justizia Errestauratiboaren Kontseilu Iberoamerikarraren aurkezpena
Ekitaldian Justizia Errestauratiboaren Kontseilu Iberoamerikarra jarri da abian. Diziplina anitzeko erakunde hori arloan eta beste eremu profesional batzuetan espezialistak diren teknikariek osatzen dute, eta bere bidez herrialdeen arteko lankidetza eta jardunbide egokien trukea sendotu ahal izango da, besteak beste, arlo horretako prestakuntza indartuz.
Jardunaldietan izan dira, halaber, Amparo López Nafarroako Gobernuko Barneko, Funtzio Publikoko eta Justiziako kontseilaria, Ramon Espadaler Kataluniako Generalitateko Justizia eta Kalitate Demokratikoko kontseilaria, beste agintari batzuen artean, baita arloko hainbat aditu ere, hala nola, Iñaki Subijana Euskal Autonomia Erkidegoko Justizia Auzitegi Nagusiko presidentea eta Esther Giménez Kataluniako Sindic de Greuges-ekoa.
Kongresu honek Euskadiko Birgizarteratze Institutua (IRSE-EBI), Biktimen Laguntzarako Elkarte Portugaldarra (APAV) eta Justizia Errestauratiboko Foro Latinoamerikarra bezalako erakundeen lana bertatik bertara ezagutzeko aukera ere eman du.
